Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Śnienie" to cykl fotografii przedstawiających w dużym zbliżeniu twarz młodej kobiety podczas snu. Zdjęcia pochodzą z jednego z serii wystąpień, w trakcie których modelki albo sama artystka spały na oczach publiczności. Kobiety zapadały w sen po zażyciu środków farmakologicznych w często specjalnie na tę okazję zaaranżowanych przestrzeniach. Widownia mogła obserwować ten proces, jednak miała dostęp jedynie do tego co na zewnątrz – cielesnej powłoki, podczas gdy „wnętrze” - marzenia senne – pozostawało dla niej niedostępne. Widzowie mieli świadomość, że choć kobiety cieleśnie były obecne tu i teraz, jednocześnie robiły coś innego, czy wręcz duchowo przebywały gdzie indziej. Seansom towarzyszyły czasem fotografie takie jak omawiane, wykonane podczas wcześniejszych wystąpień. Widać na nich, że modelka śni o czymś przyjemnym, co pozostaje dla odbiorcy w sferze domysłów. Dla artystki znaczenie miała przede wszystkim trywialność i codzienność ukazywanej sytuacji, którą posłużyła się by zobrazować istotę poznania intuicyjnego przeciwstawionego konceptualizmowi racjonalnemu. Tytułowe „Śnienie” stało się dla niej metaforą poznania poprzez sztukę, której podstawową i wyróżniającą cechą jest intuicyjność. Była to kontynuacja jej wcześniejszych poszukiwań z obszaru „sztucznej fotografii”, w której banalne czynności służyły podważeniu zdroworozsądkowej koncepcji sztuki. O „Śnieniu" pisała: „...jest także próbą formalizacji artystycznej, której tworzywem i materiałem jest codzienność i zwykłość. Staje się ona niezwykła i niejednoznaczna, gdy ujrzymy ją w trzech aspektach wynikających logicznie z tego seansu. Po pierwsze jest to prosta czynność zasypiania i śnienia, w tym wypadku przyspieszona i wywołana środkiem farmakologicznym. Marzenia senne są więc istotą wewnętrzności, tego stadium pokazu i dostępne są jedynie śpiącemu. Drugim aspektem jest wizualny stan, dostępna odbiorcom zewnętrzna warstwa śnienia...”. Inscenizacja zaproponowana przez Natalię LL nosiła znamiona realności, jednak pozornie zwykła sytuacja miała w sobie element niedostępnej dla widza tajemnicy. Podobnie jak warstwy wyobraźniowej i intuicyjnej w sztuce tytułowego „Śnienia" nie możemy zobaczyć, zostają one przysłonięte przez artystkę.

W latach 90. XX wieku prace Natalii LL zaczęły być interpretowane także z perspektywy feministycznej. Aleksandra Jakubowska przyjrzała się twórczość artystki w kontekście psychoanalizy Lacanowskiej i dostrzegła w „Śnieniu" odbicie obecności (cielesnej) i nieobecności (duchowej) kobiet w rzeczywistości wizualnej społeczeństwa patriarchalnego.

Dorota Stolarska-Kultys