Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Fotografia obrazuje powojenną migrację ludów – przenosiny, szukanie po wojnie swojego nowego miejsca. Jej symbolem staje się sytuacja zaobserwowana w Nysie – mieście na terenach, które przyjmowały Polaków z ziem wschodnich przejętych po 1945 roku przez Związek Sowiecki wskutek politycznego układu w Jałcie. Przesiedlani ludzie zajmują każde możliwe miejsce, tłoczą się nawet na dachu. Jerzy Lewczyński nie jest jednak autorem zdjęcia, które wykonał jego znajomy. Ale to Lewczyński uzupełnił je o zbliżenia portretujące poszczególne osoby. Obraz anonimowych mas, przetaczających się po kataklizmie wojny, łączy się z próbą ukazania indywidualnych uczestników tych tułaczek. Lewczyński często w swojej pracy wykorzystywał znalezione przypadkowo zdjęcia innych fotografów, zarówno historyczne, jak i współczesne, nazywając to re-fotografią. Amatorskie i anonimowe zdjęcia znalezione na ulicy Nowego Jorku stanowiły cykl, który w swej tematyce przekraczał granice obyczajowe. Eksperymentował zarówno z techniką, nazywając swoje poszukiwania archeologią fotografii, jak i z konwencją, kiedy to samo ujęcie przedstawiał jako negatyw, pozytyw i obraz pozytywu. Sam również fotografował, a niektóre z jego zdjęć tworzą kanon historii polskiej fotografii ( „Nieznany" z cyklu „Głowy wawelskie").

Maria Morzuch (Cytat za: „Abecadło", red. Jarosław Lubiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2010, s.nlb. [227]).