Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Co było kostką" to rzeźba przedstawiająca wykonany ze złoconego brązu sześcian umieszczony na wysokim białym postumencie. Jego trzy zbiegające się krawędzie oraz narożnik ich zbiegu są obłe i zaokrąglone, jak gdyby regularna forma uległa zniszczeniu. W swojej twórczości Stanislav Kolíbal porusza się w świecie abstrakcji i geometrii, która zwłaszcza w czasach komunistycznych była dla niego ucieczką od realności oraz wyrazem niechęci i niemożności komentowania otaczającej rzeczywistości. W tych surowych, zbliżonych do amerykańskiego minimal-artu, kompozycjach zawsze był jednak zawarty pierwiastek niepewności, niekompletności i nieregularności. W pracach z drugiej połowy lat 60., do których należy również rzeźba „Co było kostką", artysta porzucił syntetyczną formę i skupił się na strukturze. W tym okresie Kolíbal pozostawał pod silnym wpływem włoskiego Arte Povera, co znajdowało wyraz w stosowaniu przez niego surowych obiektów pokrytych bielą oraz cylindrycznych, sześciennych i prostokątnych form. Prawie zawsze były one w jakimś stopniu niepełne czy niedokończone, co miało związek z odkryciem przez artystę sztuki japońskiej i konceptów wypływających z filozofii zen, gdzie pierwotna wartość wynika z rzeczywistego ubóstwa i niedoskonałości dzieła. Jednocześnie odwoływał się do japońskiej filozofii wabi-sabi, w którą wpisane jest dostrzeganie piękna w niedoskonałościach jakie niesie ze sobą życie. Owa niedoskonałość i zepsucie szczególnie często pojawiają się w pracach Kolíbala z lat 1955-70. Kompletne, jasno zdefiniowane i skończone części są często zderzane z elementami, które wyglądają na nieukończone, zniekształcone albo z defektem. Jest to kontrast oparty na przeciwieństwach takich, jak bycie i stawanie się, czy trwałość materii i jej zmienność w czasie. Jak w katalogu towarzyszący wystawie artysty w Muzeum Sztuki w Łodzi zauważył Jaromir Jedliński, prace Kolíbala, podobnie jak ich tytuły, „stanowią wyraz fenomenów świata i procesów poznawczych w odniesieniu do rzeczywistości” ( „Stanisław Kolibal Konstrukcje", Łódź 1993). Poprzez abstrakcję i geometrię Kolíbal stara się więc dotykać podstawowych założeń ludzkiej egzystencji.