Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Przemiana" to przyścienna kompozycja przestrzenna, skonstruowana ze stalowego ceownika w kształcie trójbocznej, prostokątnej ramy w formie litery „U”. Między jej lewą i prawą stroną rozciągnięta została czarna linka, tworząca kształt rombu. Jego lewy narożnik powstał przez przyczepienie linki do ściany, prawy w wyniku obciążenia jej sznurem z przytwierdzonymi kawałkami gruzu.

Praca powstała na zorganizowaną w Łodzi w 1981 roku międzynarodową wystawę „Konstrukcja w procesie". Wydarzenie odbywało się w hali fabrycznej likwidowanych zakładów Budrem (Kombinat Budowlano-Remontowy Handlu i Usług BUDREM w Łodzi, istniejący do 1981 roku). Idea wystawy nawiązywała do tradycji międzywojennej awangardy i jej postulatów włączenia sztuki w obszar codzienności. Pomysłodawcą wydarzenia był Ryszard Waśko, który wraz z innymi artystami związanymi z  łódzką szkołą filmową, Józefem Robakowskim i Wojciechem Bruszewskim, zaprosił do udziału pięćdziesięciu czterech twórców z różnych krajów. Nie wszyscy przyjechali, niektórzy przysłali dokumentację prac albo asystentów, wielu się jednak zjawiło i wzięło udział we wspólnotowych działaniach, realizując na miejscu swoje projekty. W wykonaniu prac pomagali robotnicy z łódzkich fabryk, artyści zaś mieli okazję uczestniczyć w robotniczych protestach. Na niespełna dwa miesiące przed wprowadzeniem stanu wojennego wystawa stała się manifestacją solidarności z polskim społeczeństwem. Po jej zakończeniu, prace zostały ofiarowane narodowi polskiemu na ręce NSZZ Solidarność.

W kompozycji „Przemiana" Stanislav Kolíbal wykorzystał materiały znalezione na podwórzu zakładów: stalowy ceownik i gruz. Czerpiąc z doświadczeń włoskich artystów z nurtu Arte Povera już wcześniej sięgał po nieoczywiste, pozbawione wartości i „nieartystyczne” surowce. Tworzył z nich prace, w których eksponował ich ascetyczny charakter i ukryte w prostocie piękno. Jednocześnie praca pokazuje proces metamorfozy niepotrzebnych materiałów w rzeźbę. W pewnym sensie artysta nobilituje znalezione odpady. W charakterystyczny dla siebie sposób, na zasadzie kontrastu, łączy solidne formy z delikatną cienką linką, wizualizując sprzeczność działających sił. Podwieszony do linki ciężki i surowy gruz tworzy wrażenie dysonansu i napięcia. Kolíbal stara się uchwycić moment niestabilności, asymetrii i nierównowagi stanowiące nieodłączny element życia. W swoich pracach posługuje się abstrakcją by dotykać podstawowych zagadnień dotyczących ludzkiej egzystencji.

Dorota Stolarska - Kultys