Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Joseph Beuys przyjechał do Polski w sierpniu 1981 roku, przywożąc skrzynię sosnową wypełnioną domowym archiwum artysty: grafikami, plakatami z akcji artystycznych, zdjęciami i multiplami, dokumentującymi prawie 30 lat jego działalności artystycznej. Archiwum to ofiarował Muzeum Sztuki w Łodzi, a akcję przekazania dzieł nazwał Polentransport / Transport do Polski. Składając dar Beuys powtarzał gest artystów, którzy odpowiedzieli na prośbę Władysława Strzemińskiego i ofiarowali swoje dzieła, aby mogła zaistnieć kolekcja sztuki awangardowej, służąca społeczeństwu (dzięki czemu powstała Międzynarodowa Kolekcja Sztuki Nowoczesnej grupy „a.r.”). Beuys uważał, że społeczeństwo można kształtować jak materię plastyczną w rzeźbie, a przemiany społeczne są możliwe bez użycia przemocy, w powolnym procesie ewolucji, dzięki twórczemu myśleniu i działaniu. Sytuacja, jaka zaistniała w Polsce lat 1980–81, odpowiadała jego wizji odnowy społeczeństwa według idei równości i solidarności społecznej. Jednocześnie naruszenie dyktatury partii komunistycznej stało się szansą na przywiezienie daru do kraju, w którym wcześniej władza uniemożliwiała swobodną wymianę myśli i poglądów. Polentransport nie tylko był wyrazem uznania dla tego, co się wydarzyło w Polsce, ale miał również wyzwalać dalsze zmiany. Przede wszystkim uwalniać ludzką kreatywność w myśl hasła Beuysa: „każdy człowiek jest artystą”. Prace przywiezione w skrzyni stanowiły aktywne czynniki postulowanego uwolnienia, zaś sama akcja przywiezienia i ofiarowania prac społeczeństwu polskiemu była wkładem artysty w wyzwolenie. Przekazanie archiwum do Polski rozszerzało jego oddziaływanie.

Anna Saciuk-Gąsowska (Cytat za: Abecadło, red. Jarosław Lubiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2010, s.nlb. [319-320]).

„Beuys przybył do Łodzi dużą furgonetką, na szczycie której umieszczona była drewniana skrzynia, zapakowana w próżniową folię, zawierająca w swoim wnętrzu kolekcję prac artysty. (…). Samo rozpakowanie skrzyni zawierającej te dzieła zajęło wiele czasu. Niemal każde z nich opatrzone było rozległym osobnym omówieniem Beuysa, wiele z nich na miejscu zostało sygnowanych bądź opatrzonych opisem przez autora. Na końcu Joseph Beuys sygnował także samą skrzynię” – relacjonował Jaromir Jedliński, uczestniczący w akcji Polentransport. Akcja Beuysa z 1981 r. była ważnym wydarzeniem, między innymi poprzez swój kontekst. Odbyła się w 50-lecie powstania Muzeum Sztuki w Łodzi, którego trzon stanowiła kolekcja złożona z darów światowej klasy artystów. Akt darowania przez Beuysa fragmentu swojego dorobku artystycznego miał być wyrazem afirmacji i chęcią powtórzenia tamtego gestu. Jednocześnie był symbolem poparcia dla Polaków walczących o swoją wolność i demokrację, a także wyrazem łączności z nowo powstałym ruchem „Solidarność”.

Karol Jóźwiak (Cytat za: Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm, red. Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2012, s. 154).