Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Opis dedykowany osobom ze spektrum autyzmu

Informacje o artyście.
Marek Szwarc:
●    był malarzem i rzeźbiarzem;
●    malował portrety i pejzaże;      

●    najczęściej interesowały go tematy biblijne i tradycja żydowska.

Opis dzieła:
●    obraz odnosi się do czasów, kiedy w Łodzi nie było wodociągów, nosiwoda → człowiek, który przenosił wodę, przekazywał informacje;
●    na obrazie nosiwoda jest Żydem. Ma siwa brodę, na głowie ma żydowską jarmułkę; rękami trzyma gruby sznur, na tym sznurze są pewnie wiadra z wodą → tego w obrazie nie widać; za głową nosiwody jest woda i budynek z oknem;
●    na obrazie są środki malarskie, charakterystyczne dla nowych kierunków w sztuce XX wieku:
-    każda plama barwna obwiedziona jest konturem,
-    nie ma perspektywy,

-    woda przypomina dekoracyjny ornament.

Autor skryptu: Małgorzata Wiktorko 

---

Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym

Marek Szwarc namalował obraz Nosiwoda. Zawód nosiwody był ogromnie znany i doceniany. W Łodzi z początków XX wieku, kiedy to dopiero tworzyła się sieć kanalizacyjna, takie osoby były szczególnie uznane. Na Bałutach mieszkały ubogie rodziny żydowskie i tam nosiwoda regularnie pomagał. Dodatkowo taki człowiek przynosił różne wieści, plotki, opowiadał co dzieje się u innych mieszkańców. Marek Szwarc wychowywał się pod Łodzią, zatem postać nosiwody nie była mu obca (Marek Szwarc w dzieciństwie mieszkał koło Łodzi. Widział ludzi, którzy mieli zawód nosiwody). Ale artysta spędził wiele lat w Paryżu, w którym poziom warunków socjalnych był o wiele wyższy niż w Polsce. Zatem obraz ten może z jednej strony nawiązywać do dzieciństwa, a z drugiej symbolizować zacofanie cywilizacyjne (obraz pokazuje także, że świat się nie rozwija). Na obrazie nosiwoda został pokazany jako Żyd z siwymi włosami, z jarmułką na głowie, w rękach trzyma sznur, na którym wiszą wiadra z wodą. Tłem kompozycji jest fragment budynku. Artysta zastosował stonowaną kolorystykę: brązowy, szary, blado różowy. Farba została dosyć grubo nałożona, plamy malarskie są dość syntetyczne, bez wypracowanego światłocienia, poszczególne części zostały obwiedzione czarnym konturem (plamy malarskie są proste, gładkie, światłocienia nie ma, różne elementy obrazu otacza czarna linia czyli kontur). Szwarc należał do tych artystów, którzy umieszczali żydowskie wątki w tematach codziennych, tradycyjnych.

Marek Szwarc był żydowskim malarzem i rzeźbiarzem. Studiował w Paryżu w Ecole des Beaux. Znał wielu artystów awangardowych, m.in. Chagalla, Soutine’a, Kislinga, Pascina. Od 1919 roku był członkiem grupy Jung Jidysz. Pomimo, że w latach 40. Przeszedł na katolicyzm, nadal uważał się za „ Żyda wyznania katolickiego”. Jego sztuka była przedstawiająca, używał symboliki religijnej, chętnie sięgał po tematy biblijne. Podczas II wojny światowej walczył na uchodźstwie w armii polskiej. Malował także pejzaże, portrety, martwe natury. Po wojnie zaczął tworzyć rzeźby w kamieniu i drewnie.

Autor skryptu: Maja Pawlikowska

---

Nosiwoda to postać trwale zakorzeniona w tradycji europejskich miast, uwieczniana w malarstwie, literaturze, fotografii. W Łodzi, w której budowę sieci wodociągów i kanalizacji zaczęto dopiero kilka lat po pierwszej wojnie światowej, trudno byłoby wyobrazić sobie życie bez nosiwody, zwłaszcza, że płytkie studnie często znajdowały się w pobliżu dołów kloacznych, co sprzyjało różnego rodzaju epidemiom. Bałuty, dzielnica zasiedlona głównie przez ubogie rodziny żydowskie i gęsto zaludniona, była miejscem, gdzie praca nosiwody była szczególnie ważna. Nosiwoda był również postacią chętnie przyjmowaną z innego powodu: oprócz wody dostarczał wiadomości o wydarzeniach u bliższych i dalszych sąsiadów. Jako osoba wszędzie potrzebna i obecna był przecież ich świadkiem. Markowi Szwarcowi, dorastającemu w okolicach Łodzi, po kilkuletnim pobycie w Paryżu miasto musiało wydawać się wyjątkowo zacofane cywilizacyjnie. Nosiwoda był tego symbolem, a jednocześnie postacią doskonale znaną artyście z dzieciństwa, bliską i oczekiwaną. Na obrazie Szwarca nosiwoda, przedstawiony na tle niewysokiego budynku, jest siwy, nosi jarmułkę, dłońmi przytrzymuje gruby sznur, na którym zapewne niesie niewidoczne dla widza wiadra. Kompozycja o stonowanych barwach ujęta jest syntetycznie, granice poszczególnych form obwiedzione konturem, farba kładziona grubymi impastami. Cechy te są charakterystyczne dla powstałych w tym czasie płócien młodych twórców żydowskiego pochodzenia, którzy próbowali nadać tradycyjnym przedstawieniom żydowskiej społeczności (Maurycy Trębacz, Samuel Hirszenberg) bardziej awangardowy charakter.

Anna Saciuk-Gąsowska