Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Grafika zastępcza dla video
Grafika zastępcza dla video
Błazen
Udostępnij:
Datowanie: 1959-1960
Technika: rzeźba
Rozmiar:wys. 35 cm, szer. 24 cm, głęb. 16 cm
Sposób nabycia:dar
Data nabycia: 20.11.1975
Numer inwentarzowy:MS/SN/R/236
Dzieło dostępne na ekspozycji:tak

Opis dzieła

„Błazen" to rzeźba z brązu o formie biologiczno-figuratywnej. Część środkowa jest pofałdowana, zakończona na górze formami odpowiadającymi w schematyczny sposób częściom ciała: głowie w charakterystycznej czapce i wyciągniętym w górę rękom, a u dołu dwoma cienkimi, niewielkimi w stosunku do reszty sylwetki nogami. Ciężar opiera się tylko na jednej z nich, wtopionej w prostokątną, metalową podstawę. Druga lekko unosi się nad postumentem. Postać ukazana przez Alinę Szapocznikow pomimo tego utrzymuje kruchą równowagę. Trochę przypomina istotę ze świata owadów, którym inspirowała się artystka, trochę tytułowego „Błazna”. Jest nieprzedstawiająca, a jednocześnie sugeruje ludzką figurę. Ma w sobie coś groteskowego i nieporadnego. Artystka eksperymentuje w pracy z ciężarem i bezwładem materii. Walka z grawitacją to jeden z kluczowych dla jej twórczości tematów. Świadomie przerzuca środek ciężkości, aby zachwiać równowagą, pokazać ciężar materii, jej cielesność. Jak pisała Krystyna Czerni, Szapocznikow „...na pierwszym miejscu próbowała naruszyć to właśnie: prawo grawitacji. Najbardziej oczywiste i niewzruszone prawo tego świata – stało się metaforą ludzkiej egzystencji. Posiadanie ciężaru, formy, to najlepszy dowód wcielenia i realności.” (Krystyna Czerni, „Drugie skrzydło albo Aliny Szapocznikow sen o lataniu", w: „Alina Szapocznikow. Zatrzymać życie", Kraków, 2004). Jednocześnie artystka marzyła o materii wyzbytej ciężaru, ulotnym bycie i cielesności pozbawionej owego ciążenia, które utożsamiane może być z cierpieniem.



Ekspresyjna forma „Błazna" przypomina prace innej artystki – francuskiej rzeźbiarki Germain Richier, która czerpiąc ze świata przyrody tworzyła formy pół zwierzęce, pół ludzkie. Szapocznikow poznała jej twórczość podczas studiów w Paryżu. Dzieła Richier miały na nią niewątpliwy wpływ, jednak w swoich poszukiwaniach artystka czerpała też z doświadczeń Henry’ego Moore'a i jego strukturalnej równowagi, jednocześnie eksperymentując z formą zmierzającą w kierunku abstrakcji.


Dorota Stolarska-Kultys

Alina Szapocznikow
Alina Szapocznikow

  W 1963 roku artystka zamieszkała w Paryżu. Zaowocowało to użyciem nowych, niedostępnych w Polsce tworzyw sztucznych, z których powstały najważniejsze i najbardziej znane cykle jej prac: odlewy fragmentów własnego ciała (Usta, Brzuchy, Piersi) i ciała syna (Zielnik). Chora na raka, ukazała swoje doświadczenie śmiertelnej choroby i spowodowanego nią cierpienia w dramatycznych w wyrazie Nowotworach. Osobista perspektywa ujmowania cielesności łączy jej twórczość z przekształcającymi kobiece doświadczenie w materiał dla sztuki poszukiwaniami innych artystek, jak Anette Messager, Ewa Partum czy Natalia LL.   Anna Saciuk-Gąsowska...