Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Opis kuratorski

Jedna z dwóch, znanych z przekazów ikonograficznych, rzeźb wiszących. Wykonana w pracowni smoleńskiej, co potwierdza datowanie autorskie. Obecnie określana, za J.  Zagrodzkim, tytułem „Konstrukcja  wisząca  (1)", przystawalnym lepiej niż tradycyjny termin „rzeźba” do konceptu jej budowy. Zestawiona bowiem została z 4 form: centralnej „elipsoidy”, wykonanej  z trudnego do jednoznacznej identyfikacji materiału oraz stycznych do jej powierzchni – drewnianego sześcianu i metalowego prętu o przekroju kwadratu z przylegającym doń prostopadłościanem (drewno?). Jak zauważył J. Zagrodzki, wszystkie elementy tej konstrukcji „stanowiły układ stale zależny od siebie, ściśle zespolony  stosunkiem brył, barwą, odległością”. Repertuar użytych tutaj figur geometrycznych (owal, kwadrat, prostokąt, linia), widoczny kontrast materiałów (gips?, drewno, metal) i powierzchni (jasne, ciemne) oraz potencja ruchu w otaczającej przestrzeni i być może wewnątrz samej rzeźby, skłoniły dotychczasowych badaczy problemu do powiązania tej konstrukcji najogólniej z suprematyzmem Malewicza i konstrukcjami przestrzennymi Rodczenki. Na związki z suprematyzmem wskazuje też odautorski komentarz towarzyszący reprodukcji w „Kompozycji przestrzeni. Obliczenia rytmu czasoprzestrzennego" [Łódź 1931], a wcześniej Strzemiński w tekście „O sztuce rosyjskiej. Notatki" [Zwrtonica 1923, nr 4]. Być może realizacja ta pokazana była podczas „Wystawy Grupy Blok", Warszawa 1924, na co wskazuje fakt zamieszczenia jej fotografii w nr 1 pisma grupy (j.w.). W późniejszych źródłach nie odnotowana w sposób umożliwiający choćby hipotetyczną identyfikację. Podawana przez U. Grzechcę, na podstawie rozmów z Bolesławem Utkinem, informacja o wykonanej przez Kobro w latach 30. XX wieku replice tej konstrukcji („elipsoida” z papier mâché + ruchomy statecznik) nie znalazła jak dotąd potwierdzenia w innych źródłach.

[Rekonstrukcja] Wykonana na zlecenie Muzeum Sztuki w Łodzi przez Bolesława Utkina z użyciem nowoczesnych materiałów, w oparciu o zachowaną fotografię (por.: kat. II.2). Jej makieta była wykorzystana w filmie „Kompozycje przestrzenne Katarzyny Kobro" (reż. Józef Robakowski, współpraca Janusz Zagrodzki, SeMaFor, Łódź 1971). Pokazana po raz pierwszy na wystawie „Constructivism in Poland 1923–1936", Blok, Praesens, „a.r.” przygotowanej przez Muzeum Sztuki w Łodzi w Essen i Otterlo 1973.

(Zenobia Karnicka, cytat z katalogu: „Katarzyna Kobro 1989-1951. W setną rocznicę urodzin", kat. wystawy, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 1998, s. 124 i 143 )