Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

O tym południowym kraju Czyżewski pisał wiersze o sugestywnych tytułach: „Róże Andaluzji", „Wstążki", „Gitary" czy „Kwiaciarka z Sewilli". Wszystkie one, a także obraz Hiszpania, oddać miały kwintesencję hiszpańskości, tamtejszego krajobrazu, obyczajów, mitów. Nawet ci, którzy nigdy nie byli w Hiszpanii, mogą ją sobie wyobrazić, ponieważ dostają gotowy zestaw charakterystycznych cech: corrida i flamenco, wino i słońce, Mardyt i don Kiszot... (Prawie) wszystko odnajdujemy na obrazie: tancerkę i don Kiszota, Sanczo Pansę z osiołkiem... Niebo jest niestety nieco zachmurzone, przez co mury zamku nie są tak oślepiająco białe, jak być powinny. Jest za to czarny wachlarz i znieruchomiałe skrzydła motyli, jakby razem z tancerką, przystanęły na chwilę podczas tańca, kiedy muzycy „zagrali” pauzę. Hiszpanię mógł sobie Czyżewski wyobrazić już w 1908 r., kiedy zobaczył w Paryżu wielką wystawę dzieł El Greca, któremu po latach poświęcił literacki szkic. W końcu ją odwiedził, dzięki czemu mógł porównać opowieści i odczucia innych z rzeczywistością widzianą własnymi oczami. Obraz prawdziwy z namalowanym.

Maciej Cholewiński (Cytat za: „Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm", red. Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2012, s. 168).