Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Mały globus (nieba i ziemi)" to przedmiot gotowy – fabrycznie wykonany globus szkolny, w którym jedynie model kuli ziemskiej poddany został artystycznej interwencji. Powierzchnia półkuli południowej pomalowana została na kolor niebieski i wcina się z czterech stron (jak kwadrat) w pomalowaną na czerwono powierzchnię półkuli północnej. 

Obiekt należy do serii dzieł artysty odwołujących się do chińskiej symboliki. Nawiązuje też do problemu postawionego w tytule, powstałego rok później, obrazu „Jeżeli czerwone, okrągłe i męskie to niebo, a niebieskie kwadratowe i żeńskie to ziemia" (1999).

W połowie lat 80. Dłużniewski zainteresował się relacją słowa i znaku plastycznego, stworzył wówczas swoją własną kodyfikację barwną rodzajów gramatycznych. Kolor czerwony łączył z tym, co męskie, niebieski z tym, co żeńskie, a zielony z tym, co nijakie. System ten stosował w realizacjach przestrzennych i obrazach. Do najbardziej charakterystycznych należały obrazy tekstowe, w których dominantę stanowiły słowa i barwa. Praca „Jeżeli czerwone, okrągłe i męskie to niebo, a niebieskie kwadratowe i żeńskie to ziemia" to jeden z tego typu obrazów. Można powiedzieć, że zostało w nim wyrażone to, o czym w sposób bardziej metaforyczny mówi powstały wcześniej „Mały globus".

W omawianym obiekcie pomalowana na niebiesko półkula południowa symbolizuje to, co kobiece, półkula północna to co męskie. Obie części, chociaż reprezentują przeciwstawne porządki uzupełniają się jak Yin i Yang. Odwołanie do wywodzącej się z filozofii chińskiej koncepcji wzajemnie oddziałujących na siebie sił znajduje też odbicie w kolorystyce – barwą łączoną z Yang jest czerwień, kolorem najbliżej Yin jest niebieski. Yang to także niebo, w którym zawiera się pierwiastek męski, Yin to natomiast żeński aspekt natury. W pracy „Mały globus" autor zawarł więc również opozycję niebo – ziemia, obecną także w innych jego realizacjach. Praca została podarowana Muzeum Sztuki w Łodzi przez artystę.  

Dorota Stolarska-Kultys