Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Studium cienia" to forma z powyginanego metalowego drutu umieszczona na podstawie, na którą naklejona została odbitka z zarejestrowanym w procesie naświetlania cieniem kompozycji. Fotografia nie jest tu jednak dziełem samym w sobie, Robakowski używa jej jako tworzywa. Rok wcześniej, w tekście towarzyszącym wystawie, na której zaprezentował swoje fotogramy, artysta deklarował, że fotografia artystyczna straciła dla niego sens. W jego działalności medium to pełniło rolę narzędzia służącego budowaniu kolejnych kreacji. Na przełomie lat 60. i 70. powstały liczne prace z cyklu fotoobiektów, w tym podejmujący zagadnienie podwójności „Koło rowerowe" (1969) oraz fotografie analityczno-konceptualne. Do tych ostatnich należy omawiane tu „Studium cienia", w którym artysta ponownie podnosi problem zwielokrotnienia. Metalowa forma zostaje podwojona za pomocą fotogramu, ale funkcjonuje również w dwóch innych, nieco bardziej efemerycznych, postaciach. Jako cień rzucany w czasie rzeczywistym oraz jako odbicie jasnej metalowej konstrukcji w czarnym błyszczącym podłożu. Wszystkie te elementy nakładając się na siebie ukazują złożoność relacji i tworzą wielowymiarową konstrukcję. W procesie jej powstawania ma udział widz, którego umiejscowienie w przestrzeni, kąt patrzenia, mają wpływ na relacje zachodzące między poszczególnymi „wcieleniami” formy. Konstrukcja wymusza ruch widza, angażuje go i sprawia, że staje się on częścią procesu. Aktywizacja odbiorcy to naturalna konsekwencja postulowanego przez Robakowskiego wyjścia poza ramy artystycznych konwencji i strategii polegającej na oderwaniu fotografii od płaskiej powierzchni. Artysta bada zagadnienie percepcji i kształtowania przestrzeni przez zawierający w sobie element rzeźbiarski obiekt fotograficzny.

W pracy daje o sobie znać analityczne myślenie o sztuce obecne również w realizacjach Władysława Strzemińskiego i Katarzyny Kobro, z którymi Robakowski zetknął się w Łodzi. Artystę zafascynowała szczególnie postać mało znanej wówczas rzeźbiarki. W tym samym roku, w którym powstała praca „Studium cienia", Robakowski zrealizował swój pierwszy profesjonalny film, który poświęcił Katarzynie Kobro i jej rozumieniu współczesnej rzeźby. W omawianej pracy możemy dostrzec odwołania do opisanej przez nią teorii czasoprzestrzeni w kompozycji rzeźbiarskiej. Artystka wyłożyła ją w wydanej wspólnie ze Strzemińskim publikacji „Kompozycja przestrzeni. Obliczenia rytmu czasoprzestrzennego" (1931). Koncepcja zakłada możliwość oglądania formy rzeźbiarskiej z wielu stron, co wprowadza do kompozycji element czasu. Ruch widza wokół dzieła i podążanie wzroku za kompozycją, decydują o jej zmienności i wielowymiarowości. „Studium cienia" Robakowskiego jest na to doskonałym przykładem, tym bardziej, że poza elementami stałymi uwzględnia także ruch i zmienność elementów efemerycznych.   Praca została nabyta do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi bezpośrednio od artysty.

Dorota Stolarska-Kultys